Afbeelding: "Bram" banner: David Liesker
Afbeeldingen: "Bram" laatste twee: Sjaak Hoogendoorn
Compilatiefilmpje: Animal Rights
Afbeelding: "Bram" banner: David Liesker
Afbeeldingen: "Bram" laatste twee: Sjaak Hoogendoorn
Compilatiefilmpje: Animal Rights
De jacht op Bram
Een wolf in de schijnwerpers
Sinds 8 mei 2023 leeft de “eenzame”, speelse en nieuwsgierige wolf Bram (GW3237m) op de Utrechtse Heuvelrug. Vanaf het moment dat hij poot op Utrechtse grond zet, wordt hij onderwerp van intensieve aandacht. Mogelijk is er in Europa geen enkele wolf die in bijna twee jaar tijd zoveel dossiers en media-aandacht heeft gekregen als Bram.
Door Werkgroep Wolf Leusden
Eerste lezing
Als jonge wolf in een nieuw gebied zou Bram op zoek zijn geweest naar soortgenoten. Men vermoedde dat hij zich wilde vestigen en een roedel wilde vormen, wat normaal gedrag zou zijn voor een solitaire wolf. Voor wolven zouden honden in zekere zin verwant zijn, en in de provincie Utrecht, rond Austerlitz, bevinden zich populaire losloopgebieden. Er werd aangenomen dat Bram hiernaartoe zou zijn getrokken op zoek naar gezelschap of zelfs een nieuwe partner. In zijn korte leven zou hij al veel hebben meegemaakt: eerst zou zijn moeder zijn doodgereden, later ook zijn partner. Dit zou een verklaring kunnen zijn geweest voor zijn nieuwsgierige gedrag.
Datzelfde gedrag zou hem uiteindelijk zijn doodvonnis hebben bezorgd. Zijn enthousiasme voor honden bracht hem soms te dicht bij mensen, iets wat door media, belanghebbenden en de anti-wolfbrigade werd uitvergroot en ingezet om hysterie te creëren. Het is nauwelijks te bevatten hoeveel tijd, geld en energie aan dit debacle is verspild.
Bram is een nakomeling van de zogenoemde 'Noord-Veluwe-roedel'. Wolven zonder bekend DNA-profiel krijgen vaak een bijnaam, en later werd vastgesteld dat Bram het DNA-profiel GW3237m had. Aangezien dit het enige mannelijke profiel was dat in het gebied werd gevonden, nam men aan dat dit Bram moest zijn.
De Gooi- en Eemlander meldt dat Bram waarschijnlijk geboren is op de Noord-Veluwe en een zoon zou zijn van de wolvin die zich in 2018 als eerste in Nederland vestigde. Hij zou de eerste wolf zijn met een territorium in de provincie Utrecht.
Volgens In de Buurt, denkt ecoloog Glenn Lelieveld dat Bram zijn naam dankt aan een filmpje waarin een man zijn hond roept: "Bram!". Dit leidde ertoe dat men aanvankelijk sprak over "de wolf van Bram", waarna de naam bleef hangen. Er bestaat ook speculatie dat Bram als welp bewust gevoerd is, hoewel er geen hard bewijs voor is. "Dat doe je ook niet in het zicht van de boswachter," stelt ecoloog Dick tegen Omroep Gelderland.
Al in de zomer van 2023 brak de provincie Utrecht zich het hoofd over hoe om te gaan met Bram. Opties zoals het sluiten van losloopgebieden, het zenderen of het paintballen van de wolf werden overwogen. Uiteindelijk werd gekozen voor zenderen, maar dit mislukte. Bovendien werd Bram daarna minder vaak gezien. In het voorjaar van 2024 dook hij echter opnieuw op in de losloopgebieden rond Austerlitz. Dit leidde ertoe dat de provincie een vergunning verleende om hem alsnog te zenderen. Die vergunning werd echter succesvol aangevochten door Animal Rights en de Faunabescherming bij de voorlopige voorzieningenrechter. In oktober zou de vergunning opnieuw voor de rechter komen, maar toen gebeurde er iets onverwachts.
Plotwending in oktober 2024
Op 23 oktober 2024 nam de situatie een opmerkelijke wending. Vlak voor de hoorzitting over de bezwaren van Animal Rights en de Faunabescherming tegen het vangen, zenderen en paintballen van Bram, komt de provincie Utrecht met een plotselinge onthulling: de vermeende solitaire wolf blijkt de vader van de welpen op de Utrechtse Heuvelrug. Dit ‘nieuws’ komt als een verrassing voor Animal Rights, maar de onkunde en het gestuntel van de provincie en de Zoogdiervereniging niet. De kans is groot dat er nog meer fouten in de identificatie en interpretatie naar boven zullen komen.
Tot dan toe ging men ervan uit dat Bram een solitaire wolf was en dat er een ander paartje met welpen in de provincie leefde. Dit paartje, bestaande uit de wolvin Eva (GW4076f), afkomstig uit de Midden-Veluwe-roedel, en een reu genaamd "Der Alte", kreeg op 6 juli en 16 juli 2024 vijf welpen.
In augustus werd een wolf aangereden op de A28. Aanvankelijk dacht men dat dit "Der Alte" was, maar het bleek te gaan om GW3425m, de vader van de welpen in Gelderse Vallei Noord. Tegelijkertijd werd voor het eerst het DNA van de Utrechtse welpen vastgesteld, en daaruit bleek dat GW3237m (Bram) de vader van de welpen was, niet GW3425m. Dit betekende dat Bram geen solitaire wolf was, maar een vader. Dit zette alles op zijn kop.
De nieuwe situatie was als volgt:
Er was een wolvenpaar met vastgestelde DNA-profielen: moederwolf Eva (GW4076f) en vaderwolf Bram (GW3237m).
Zij hadden vijf welpen.
Daarnaast liep er nog een volwassen solitaire wolf rond, waarvan het DNA onbekend was. Dit was de wolf die men tot dan toe Bram had genoemd.
In de provincie werd ook nog een klein, mank wolfje waargenomen, vermoedelijk het dier dat in mei 2024 was aangereden.
Erwin Vermeulen, adviseur van Animal Rights, reageerde: “Hebben ze alles op één hoop gegooid om één individu te ‘creëren’ die als probleemwolf kon worden bestempeld?”
In een verweerschrift van de provincie staat vermeld: "Zeker het incident waarbij de wolf met een poot op de rug van een kind heeft gestaan - waarbij later via DNA is vastgesteld dat dit wolf GW3237m betrof - is als zeer alarmerend ervaren."
Incidenten en mediahysterie
De wolven vestigden zich op de Leusderheide, een militair oefenterrein. Toen daar de militaire oefeningen werden geïntensiveerd, moesten ze uitwijken, terwijl ze nog piepjonge welpjes hadden. Dit leidde tot de eerste vermeende incidenten:
Op 6 juli 2024 zou dwergpoedeltje Louie zijn weggegrist en vermoedelijk opgegeten.
Op 16 juli 2024 zou een BSO-meisje door een wolf zijn gebeten, hoewel wolvenexperts, evenals de forensisch patholoog van Nederland, dr. Frank van de Goot, dit betwijfelden. Werkgroep Wolf Leusden heeft de patholoog meerdere malen persoonlijk gesproken, gemaild en geappt over dit vermeende incident.
Op 31 juli 2024 zou een kind omver zijn gelopen door een wolf die interesse had in een hond.
De media hebben deze incidenten massaal opgeblazen en bijgedragen aan de paniekzaaierij. De Volkskrant beschreef de afsluiting van het gebied Den Treek als "surrealistisch", met wandelaars die stuitten op rood-witte politielinten en boetes van 100 euro voor overtreders.
De strijd om de waarheid
De rol van de media is van grote invloed geweest op de beeldvorming rondom de wolf. Berichtgeving van onder andere de Leusder Krant en het AD heeft bijgedragen aan het versterken van de maatschappelijke discussie en de bezorgdheid over de aanwezigheid van wolven. Vooral De Rentmeester van Landgoed Den Treek heeft hierin een polariserende rol gespeeld door regelmatig een eenzijdig en angstig beeld van de wolf te schetsen, wat de maatschappelijke hysterie verder heeft aangewakkerd.
Niet alle veehouders treffen voldoende maatregelen om hun dieren te beschermen, hoewel zij hier wettelijk toe verplicht zijn en hiervoor subsidies kunnen ontvangen. Wolven jagen van nature op hoefdieren, en schapen vormen een gemakkelijke prooi wanneer ze niet adequaat worden beschermd. Hoewel goede wolfwerende rasters schade grotendeels kunnen voorkomen, blijkt uit gegevens dat slechts een klein percentage van de getroffen veehouders de aanbevolen bescherming toepast.
Het gestuntel rond Bram, de tweede lezing
Op 23 augustus 2024 informeert de provincie Animal Rights dat zij diezelfde dag nog een vergunning wil verlenen om Bram te vangen, zenderen en, indien nodig, paintballen. Animal Rights en de Faunabescherming maken direct bezwaar en vragen de voorzieningenrechter om schorsing van de vergunning. Op 9 september dient de zaak en op 16 september wordt de vergunning geschorst. De rechter oordeelt dat de noodzaak van ingrijpen onvoldoende is onderbouwd en dat de provincie heeft gefaald in zorgvuldige besluitvorming.
Omdat de wolf in heel Europa een uiterst beschermd dier is, mag alleen worden ingegrepen bij ‘probleemwolven’ en 'probleemsituaties'. De Faunabescherming en Animal Rights staan voor de wolf in en nemen juridische stappen wanneer er onterecht sprake is van een ‘probleemsituatie’ of ‘probleemwolf’.
In eerste instantie ging men ervan uit dat Bram (aanvankelijk door de Zoogdiervereniging geduid als ‘solitair’ in plaats van de vader van de eerste vijf welpen op de Utrechtse Heuvelrug) voor probleemsituaties zorgde doordat hij in zijn nieuwsgierigheid naar honden te dicht bij mensen zou komen. Daarnaast zouden de vermeende (wederom volgens de Zoogdiervereniging) ouders van de welpen voor probleemsituaties hebben gezorgd doordat zij beschermend gedrag naar hun welpen vertoonden. Een en ander werd een chaos op het moment dat de provincie in oktober meldde dat Bram waarschijnlijk de vader zou zijn van de welpen en dat hij geen solitaire wolf was.
Ondertussen probeert de provincie op allerlei manieren de vergunning alsnog door te drukken. Op 3 oktober krijgt Animal Rights een bericht dat de provincie de vangperiode, werkingsduur en het werkgebied wil wijzigen. Op 14 oktober dient de provincie een nieuw verweerschrift en een aangepast plan van aanpak in. Vervolgens, op 23 oktober om 18:15 - anderhalve dag voor de hoorzitting - krijgt Animal Rights te horen dat de provincie zes weken uitstel aanvraagt vanwege ‘nieuwe feiten’ over Brams vaderschap.
Volgens Animal Rights toont dit opnieuw aan dat de Zoogdiervereniging niet in staat is om de monitoring van wolven op een betrouwbare manier uit te voeren. Door geheimzinnigheid en het achterhouden van informatie probeert de organisatie haar monopoliepositie te behouden. De provincie gaat intussen stug door met haar plan om in te grijpen, terwijl de feiten over de wolf veranderen op het moment dat het hen uitkomt. Het doel blijft duidelijk: koste wat het kost een wolf zenderen.
De Zoogdiervereniging stelde op 14 oktober in het plan van aanpak dat Bram (GW3237m) onmogelijk de vader van de welpen kon zijn. Dit baseerden ze op camerabeelden, waarop de vermeende vader (GW3425m) samen met de moeder werd gespot, en op Brams gedrag, dat niet overeenkwam met dat van een zorgzame roedelvader. Hij zou zich blijven richten op honden in plaats van op jagen voor de welpen. Een week later bleek echter uit DNA-onderzoek dat Bram wél de vader is, wat het eerdere standpunt volledig onderuit haalde.
Op 24 oktober werd de hoorzitting afgelast en uitgesteld zonder nieuwe datum. Animal Rights eist dat de vergunning volledig wordt ingetrokken.
De eerste lezing was dat Brams vrouwtje was doodgereden. Hij zou eenzaam zijn geweest en aandacht hebben gezocht bij honden. Daarom zou Bram als eerste verantwoordelijk zijn gesteld voor de incidenten op 31 juli 2024 en 7 augustus 2024. Het laatste incident van 7 augustus was echter puur speculatief.
Nu is de lezing tijdens de rechtsprocedures opnieuw veranderd: hij zou de vader zijn van de welpjes en mogelijk schuldig kunnen worden gehouden aan alle incidenten, niet alleen aan 31 juli 2024 en 7 augustus 2024, maar ook aan de incidenten op 6 juli 2024 en 16 juli 2024.
Bram zelf werd op 3 oktober 2024 aangereden op de Doornseweg in Leusden. Bloedmonsters van het asfalt bevestigden zijn identiteit. Na de aanrijding was hij korte tijd buiten bewustzijn, maar hij wist zelfstandig weg te lopen. Uit latere DNA-sporen bij schadegevallen blijkt dat hij de aanrijding heeft overleefd. Hierdoor is de twijfel weggenomen dat Bram is overleden; hij leeft nog (Animal Rights).
Daarnaast werd de afgelopen periode wolvin GW4243f meerdere keren waargenomen in de buurt van het gevestigde wolvenpaar. De herkomst van haar roedel is niet bekend (Animal Rights).
Ondertussen blijft Bram, de vader van de welpen, een symbool van de strijd tussen hysterie en feiten. Wat voor ons zeker is: Bram is het slachtoffer van een mediacampagne en een falend beleid 🐾🐾🐾🐾
Bronnen
Dit is waarom de wolf op landgoed Den Treek ‘Bram’ wordt genoemd
“Probleemwolf “Bram” beet ook op schrotse Hooglander op Gooise hei dood
Wolven op de Veluwe gelokt met frikandellen, zegt wethouder
Wolf die auto's en mensen volgt werd gevoerd, zeggen experts
DNA-onderzoek toont voor het eerst jonge wolven uit 2023 aan
De jacht op Bram, de wolf die Nederland in zijn greep houdt
https://www.natuurmonumenten.nl/wennen-aan-de-wolf/wolven-eten-vooral-zwijnen-en-reeen